مطالعه پارامترهای هیدرولیکی موثر بر جریان انحرافی در آبگیری زیرسطحی با استفاده از مدل آزمایشگاهی

کمبود آب در مناطق خشک و نیمه خشک، روش های آبگیری از جریان های سطحی و زیر سطحی را ضروری نموده است. روش های مرسوم آبگیری به دلیل هزینه ساخت و بار رسوبی بالای رودخانه ها در مناطق خشک نمی تواند استفاده شود. سدهای زیرزمینی و آبگیرهای زیر سطحی برای استحصال آب در این مناطق پیشنهاد شده است. هزینه ساخت کم و تاثیرات مخرب کم بر پائین دست منجر شده آبگیرهای زیر سطحی نسبت به سدهای زیرزمینی برتری داشته باشند. در این روش آبگیری یک سیستم زهکشی لوله ای در عمق مناسبی از یک محیط متخلخل در زیر بستر رودخانه نصب می گردد. نمونه هایی از این نوع آبگیر درچند نقطه از رودخانه های فصلی استان خراسان رضوی بدون استفاده از مستندات علمی ساخته شده است. در این تحقیق تاثیر پارامترهایی از جمله، اندازه ذرات محیط متخلخل تغییرات جریان های زیرسطحی رودخانه و دیوار آب بند روی جریان های انحرافی به صورت آزمایشگاهی مطالعه شده است. مقدار جریان انحرافی به ازای دبی ها و بارهای آبی مختلف در بالادست و محیط های متخلخل متفاوت اندازه گیری شده است. نتایج نشان داد که با افزایش جریان ورودی و تراز سطح آب در بالادست لوله ها، جریان انحرافی از لوله ها افزایش می یابد سپس به دلیل محدودیت هدایت هیدرولیکی و ظرفیت لوله های زهکش به یک مقدار ثابتی می رسد. اندازه ذرات محیط متخلخل تاثیر زیادی بر جریان انحرافی از لوله ها دارد. با کاهش اندازه ذرات و به تبع آن کاهش هدایت هیدرولیکی به میزان قابل توجهی جریان انحرافی کاهش می یابد. همچنین مشخص شد که دیوار آب بند تاثیر قابل ملاحظه ای بر جریان انحرافی دارد، به طوری که در صورت عدم دیوار آب بند جریان انحرافی به میزان 40? کاهش می یابد. همچنین با استفاده از نرم افزار آماری data fit معادلات رگرسیونی جهت تخمین میزان جریان انحرافی بر پایه میزان جریان ورودی و بار آبی روی لوله ها و هدایت هیدرولیکی محیط متخلخل ارائه گردید.